Gretchen Peters: ''De dood is het rijkste wat we hebben''

Ze nadert de zestig en ze is op de toppen van haar kunnen, live en in de studio, zegt iedereen. Gretchen Peters (57) beaamt het. Ze kan niet anders. “Ze stellen mijn Blackbirds op dezelfde hoogte als Nebraska van Bruce Springsteen. Wat moet ik dan zeggen?” Ze blijft de vertolkster van immens en intens leed en ongebreidelde twijfel, zo optimistisch als ze is.

Tekst door Paul Stramrood (Popmagazine Heaven)

 

Het is maar goed dat in het ondergrondse labyrint van Paradiso een soort draad van Ariadne de weg wijst, anders was het goed zoeken geweest naar Gretchen Peters. In haar eenvoudige kleedkamer bereidt ze zich voor op haar concert. “Het is goed hier. Ik houd van het publiek hier en zij mogen mij ook wel, geloof ik.” Ze lacht. Haar album Blackbirds is net uit en oogst schitterende kritieken. Rolling Stone en Folk & Tumble koppelen het aan Nebraska, in Heaven krijgt ze een 9,5 van recensent Roeland Smits.

Had ze dat verwacht? “Nee, maar toen we waren begonnen met opnemen, wist ik steeds zekerder dat dit mijn beste album zou zijn. Het kale karakter laat mijn teksten beter tot hun recht komen. De hulp van vrienden heeft Blackbirds ook geen kwaad gedaan.” Onder die vrienden Jason Isbell en geestverwant Jimmy LaFave. Echtgenoot Barry Walsh is altijd in de buurt. “Wij denken met één brein, zeg ik wel eens. Dat voelt het publiek bij concerten.”

Net als op Hello Cruel World zijn de songs op Blackbirds zwaar op de hand en merendeels zeer persoonlijk, ook waar dat niet direct waarneembaar is. De titelsong, het openingsnummer, en The Cure For The Pain – dat is pijn zelf – zijn de donkerste.

The blackbirds came at dusk and they roosted in the cane
raised such a ruckus that it shook my windowpane
And I’m covered up in dirt and I stink of kerosene
and no matter what I do I can’t get clean

last thing i remember was your footsteps in the hall
whisky in your voice and a shotgun on the wall
now there’s shadows in the shadows, there’s trouble in the cane
and there’s things you do that you just can’t explain

Blackbirds

“Over die song heb ik al veel theorieën gehoord. In de steek gelaten, een ongeluk en zo. De waarheid is dat ik Blackbirds heb geschreven in een heel zware periode, onder anderen met mijn moeder die toen over de negentig was. Ik ben in een week bij drie begrafenissen geweest. In die tijd begon ik net te schrijven aan dit album. Ik realiseerde me de breekbaarheid van het leven, en dat ik op weg was naar de zestig, op weg naar oud zijn.”

Om dat nieuwe inzicht te verdiepen, ging ze op zoek naar songs over die naderende ouderdom. Ze vond ze bij onder anderen Nick Lowe, Bruce Springsteen en natuurlijk Leonard Cohen. Inderdaad: allemaal mannen. “Vrouwelijke singer-songwriters schrijven en zingen daar niet gemakkelijk over, merkte ik. Wij zijn ons hele leven afhankelijk van onze jeugd, ons uiterlijk, onze seksuele uitstraling. Zo is het nu eenmaal. Daarna moeten we eigenlijk gewoon verdwijnen. Het begon me steeds meer te intrigeren. Ik besloot dat ik dan maar eens zulke songs moest schrijven. Ik heb wel gebruikgemaakt van wat de songs van die mannen me leerde. Vooral Leonard Cohen is heel doorzichtig in zijn benadering van ouderdom, zowel op de plaat als live. Van zijn vakmanschap heb ik veel opgestoken. Dank je wel, Leonard.”

Het resultaat van haar onderzoek en zelfonderzoek is Blackbirds. Meer folk dan country en tekstueel diepgravend als altijd. Ze schreef de songs deels samen met haar oude kompaan Ben Glover. Dat was een verrassing, want Peters is niet dol meer op samen schrijven. “Ben is een uitzondering. Ik voelde dat hij mij hierbij kon helpen. Ik zoek de diepte op en ik wist dat Ben me overal zou volgen.” De plaat bewijst haar gelijk: ze schreven de briljante bijna angstaanjagende openingssong samen.

Gretchen Peters noemt het album ‘donker en stormachtig’. “Inderdaad, het is een vervolg op Hello Cruel World. Het is zo langzamerhand duidelijk dat die duistere diepten me interesseren. Pijn en leed trekken me aan. De dood is het rijkste wat we hebben. In mijn geest is alles nog veel angstaanjagender dan ik het op papier krijg. Het gaat ook niet uitsluitend om wat ik voel en of ik daaraan uitdrukking kan geven. Dat is wel belangrijk, voor mij, als uitlaatklep en misschien wel therapie, maar de song is veruit het belangrijkst.”

Optimistisch en tobberig tegelijk, dat is Gretchen Peters. “Het gaat nu fantastisch, maar het heeft me wel veel tijd gekost om dat te aanvaarden. Dat hoort bij me. Vorig jaar heb ik mijn plaats gekregen in de Songwriters Hall Of Fame in Nashville. Mooi, nietwaar? Maar mensen begonnen te vragen of ik vanaf dan meer artiest zou zijn dan songwriter. Daar kon ik niet mee overweg. Ik ben artiest, en niet nu opeens meer dan daarvoor. Ik had het moeilijk met dat succes, ik moest het integreren in mezelf. Nu kan ik alles samenvoegen en ben ik ook weer veel oudere songs gaan spelen, zoals Independence Day van The Secret Of Life.” Dat album is uit 1996. “Ik zei het al, we zijn op weg naar oud.”

In de aanloop naar die ‘herfst van het leven’ is Gretchen Peters twee nieuwe uitdagingen aangegaan. Met Mary Gauthier geeft ze sinds bijna een jaar workshops liedjes schrijven, en sinds ruim een half jaar bewandelt ze het recensiepad. “De workshops doen Mary en ik steeds met twaalf tot twintig mensen. Ze vertellen ons hun gevoelens en waarover ze willen schrijven. We merken dat songs schrijven voor veel cursisten een vorm is van helen. Ze moeten hun emoties kwijt, wij zeggen ‘je moet je boom water geven’, de pijn verzachten. We genieten van die workshops, het is heel dankbaar werk.”

In recenseren heeft Peters inmiddels ook veel plezier. “Ik was wel erg zenuwachtig of ik het wel zou kunnen. Songs schrijven is niet hetzelfde als proza schrijven met een valide redenering en een conclusie. En dan iemand een cijfer geven. Het eerste album dat ik heb gerecenseerd was de nieuwste Ricky Lee Jones. Ik vond hem heel goed.”

Daarna vroeg The Talk House haar voor een essay over waarom het zo moeilijk is een liefdesliedje te schrijven. Dat laten vertellen door iemand die uitblinkt in duistere teksten is natuurlijk een puik plan. Het boeiende en vlotte verhaal is nog steeds te vinden op de site van The Talk House. Uiteraard mengt ze haar feitelijke betoog met haar eigen ervaringen. “Ik wist vrij vroeg dat ik muziek wilde maken en schrijven. Met mijn moeder ging als tiener eens in de week naar een live optreden. Ik raakte bevriend met de jongens van de band, mijn moeder met hun ouders. Op mijn vijftiende maakte ik me al genoeg zorgen om me een heel leven bezig te houden. Ik woonde als het ware in melancholie. Die zorgelijke houding hoor je nu nog steeds terug.”

Die avond in Paradiso wint ze haar publiek nog maar eens voor zich door haar tobberijen en haar optimisme in één zin vast te leggen. “Hoe kom je in de poplijst? Je wacht tot je over de vijftig bent en dan maak je een album over de dood.”

Op vrijdag 8 mei 2020 komt Gretchen Peters terug naar Utrecht voor een concert in onze Hertz. Tickets & meer info via hier