Programmatoelichting Symphony of Sorrowful Songs van Górecki | MA 21 APR
Lees hier de programmatoelichting van Symphony of Sorrowful Songs van Górecki op maandag 21 april.
Uitvoerenden
Sinfonia Rotterdam
Conrad van Alphen dirigent
Ewa Tracz sopraan
Conny Janssen Danst
Conny Janssen choreografie
Programma
Introductie door Lex Bohlmeijer
Henryk Górecki 1933-2010
- Symfonie nr. 3 ‘Symphony of Sorrowful Songs’ (1976)
Lento – Sostenuto tranquillo ma cantabile
Lento e Largo – Tranquillissimo
Lento – Cantabille-semplice
Na afloop vindt in de foyer een nagesprek plaats tussen de artiesten en Lex Bohlmeijer.
Er is geen pauze in het concert.
Henryk Górecki werd geboren in 1933 in Silezië, een provincie die toen nog van Duitsland was. Van jongs af aan was muziek en componeren zijn grote droom en – ondanks dat hij daarin werd tegengewerkt door zijn familie en hij zijn leven lang werd geteisterd door ziektes en pijn – was hij al in de vroege jaren zeventig een bekend en gewaardeerd componist. De Poolse volksmuziek was een bron van inspiratie evenals de orthodoxe religieuze muziek, maar – nadat hij in Parijs studeerde – ook het werk van Messiaen. Górecki hield van eenvoud, hij bouwde zijn composities vaak op vanuit korte, sobere thema’s die hij ‘motto’s’ noemde. Zo ook in zijn Derde Symfonie die hij in 1976 schreef, dit werk was zijn echte grote doorbraak en maakte hem wereldberoemd.
Het start met niets, een geluid, een vermoeden van muziek, maar zo indringend dat het de luisteraar meteen verplaatst naar een totaal andere wereld.
Hij schreef de symfonie voor sopraansolo en orkest en baseerde het werk op drie Poolse volkse liederen, verdeeld over de drie delen. Omdat de verzen gaan over verlies en rouw, draagt de compositie ook de naam Symphony of Sorrowful Songs.
Het begin van het eerste (en tevens langste) deel is misschien wel de meest indrukwekkende opening van een muziekstuk ooit. Het start met niets, een geluid, een vermoeden van muziek, maar zo indringend dat het de luisteraar meteen verplaatst naar een totaal andere wereld. Donkere wolken stapelen zich op en langzaam komen er lichtere tonen, meer muziekinstrumenten, solozang en verrassende toonsoortwisselingen. Maar die vreemde, introspectieve atmosfeer blijft. Het lied waar het in dit deel om draait duikt pas laat op, het is alsof het al die tijd verscholen lag in de voortdurende golfbewegingen van het orkest. Het aangrijpende lied stamt uit een reeks liederen over de oorlogen die in de 19de eeuw om en in Silezië werden gevoerd. In dit lied beweent een moeder haar zoon die in een van de opstandingen omkwam. Górecki schreef dat het lied hem ontroerde vanwege ‘de eenvoudige woorden die toch zo krachtig en indrukwekkend zijn’. Het ‘motto’ in dit deel bestaat uit drie stijgende noten die voortdurend te horen zijn, maar wel steeds weer anders. De constante herhalingen in de muziek werken bijna hypnotiserend.
Górecki schreef dat het lied hem ontroerde vanwege ‘de eenvoudige woorden die toch zo krachtig en indrukwekkend zijn’.
Deel twee is lichter, aanzienlijk korter, maar ook diep weemoedig. Dit lied is gebaseerd op een korte tekst die een achttienjarige vrouw/meisje schreef op de muur van haar cel in een Nazigevangenis. Het is een eenvoudige smeekbede aan haar moeder (en daarbij ook aan Maria, de moeder Gods) om niet om haar te huilen, immers: ‘de heilige hemelse koning beschermt me.’ Het orkest lijkt met heel langzame stappen de zang te begeleiden, waarna eerst het lied en dan het orkest langzaam verdwijnen, alsof ze oplossen in het niets.
Ook deel drie heeft zijn motto’s, verwijzingen naar volksmuziek, de trance-opwekkende golvende herhalingen, de veelzeggende stiltes, maar steeds weer anders. Hier klinkt ook weer een moeder die haar kind verloor en is de tekst gebaseerd op een oud Pools volkslied.
Henryk Górecki is – net als de 25 jaar oudere Olivier Messiaen – een visionair componist die muzikale mogelijkheden ziet die anderen niet zien. Zijn muziek is uniek en past in geen enkele muziekstijl. Maar in deze symfonie toont Górecki zich als een componist die zijn liefde voor muziek niet zozeer uit door het schrijven van bewonderenswaardige complexe composities maar zeker ook door muziek die mensen raakt.
Agnes van der Horst
OVER SINFONIA ROTTERDAM
Sinds zijn oprichting door de gevierde dirigent Conrad van Alphen, brengt Sinfonia Rotterdam al 25 jaar werken van klassieke meesters op een dynamische en indringende wijze naar een breed en divers publiek. Dit gebeurt met oog en respect voor de klassieke tradities, en tegelijk altijd in beweging en vernieuwend. Het orkest staat dicht bij het publiek en is in alle uithoeken van de wereld een graag geziene gast, van Chili tot Siberië en van China tot Colombia. In Nederland is Sinfonia Rotterdam met zijn prestigieuze concertserie ‘Sinfonia Classics Series’ een belangrijke speler in toonaangevende concertzalen als de Doelen en het Wereldmuseum in Rotterdam, Amare en de Kloosterkerk in Den Haag en Het Concertgebouw in Amsterdam.
OVER CONRAD VAN ALPHEN
Conrad van Alphen is geboren en opgegroeid in Zuid-Afrika en speelde op 26-jarige leeftijd contrabas bij het Radio Filharmonisch Orkest en de Beethoven Academie in Antwerpen. In 2000 richtte hij Sinfonia Rotterdam op, waar hij nog steeds hoofddirigent en artistiek leider is. Als dirigent heeft hij met orkesten als het Montreal Symphony Orchestra, het Stuttgarter Philharmoniker en het Berliner Symphoniker gespeeld, en heeft hij opnames gemaakt met muzieklabels als Channel Classics en Telarc Records.
OVER EWA TRACZ
Ewa Tracz heeft gestudeerd aan de Accademia Teatro alla Scala in Milaan en is gepromoveerd aan de K. Szymanowski Academy of Music in Katowice. Als sopraan is ze te horen in verschillende opera’s met rollen als Fordiligi in Cosi fan tutte, de gravin in Le nozze di Figaro en de eerste dame in Die Zauberflöte. Tijdens het openingsconcert van de nieuwe locatie van het Polish National Radio Symphony Orchestra in Katowice heeft ze Silesian Triptych van Witold Lutosławski gezongen.
OVER CONNY JANSSEN DANST
Conny Janssen Danst is in 1992 opgericht door Conny Janssen en sindsdien een toonaangevend Rotterdams modern dansgezelschap. Haar werk staat bekend om de sterk fysieke en theatrale kracht van de dansers en de verrassende diversiteit van haar voorstellingen, waarin hoogkwalitatieve dans altijd centraal staat. Conny Janssen is specialist in het creëren van voorstellingen op locatie: van schouwburg tot fabriekshal, van kerk tot parkeergarage. Door verbindingen aan te gaan met kunstenaars en instellingen uit de wereld van fotografie, film, architectuur, theater en muziek, plaatst Conny Janssen haar dans in een breder perspectief.
OVER CONNY JANSSEN
Conny Janssen voltooide in 1982 haar opleiding aan de Rotterdamse Dansacademie en ontwikkelde zich tot een opmerkelijke choreografe. Naast de diverse prijzen voor haar oeuvre werd Conny Janssen ook voor haar persoonlijke verdiensten beloond met o.a. de titel ‘Gezichtsbepalend’ door de Provincie Zuid Holland en benoeming tot ‘Ridder in de Orde van Oranje-Nassau’. In 2019 ontving ze de Gouden Zwaan, die door de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties aan haar uitgereikt werd voor haar grote bijdrage aan de Nederlandse dans.
Dark Mode
Lees je de programmatoelichting in de zaal? Zet dan het schuifje Dark Mode aan. Scroll naar de onderkant van de pagina en zet het schuifje aan. Zo kun je de tekst beter lezen en geeft je scherm minder licht af.
Duurzaamheid
De missie van TivoliVredenburg luidt: een leven lang muziek voor iedereen. Daarin zit duurzaamheid verankerd: we maken ons hard voor een toekomstbestendige, en dus duurzame bedrijfsvoering. Door de programmatoelichtingen digitaal te maken help je ons mee om bij te dragen aan een groenere planeet. Bekijk hier wat we nog meer doen op het gebied van duurzaamheid.
