De Futuristen: Is klimaatschade een misdaad?
Over de toekomst van de dood
Talks, colleges, festivals en meer
Kennis & DebatHelpt het vooruitgangsgeloof de democratie om zeep? Volgens filosoof en cabaretier Tim Fransen leven we in een ‘Calamiteitperk’. De crises stapelen zich op. Democratische waarden staan overal ter wereld onder druk, er is een wereldwijd klimaatprobleem, en oorlogen beheersen het nieuws. De onderliggende oorzaak? Het vooruitgangsgeloof: ons hardnekkige vertrouwen dat het altijd maar beter zal gaan, zonder dat we daar zelf iets voor hoeven te doen of laten. Het gevolg? Een mentaliteit van eigenbelang. Hoe creëren we meer gedeelde verantwoordelijkheid voor een betere toekomst? Hij gaat erover in gesprek met politiek filosoof Rutger Claassen (Universiteit Utrecht).
Hoe voorkom je grensoverschrijdend gedrag? Seksuele intimidatie, woedeaanvallen en machtsmisbruik: onthullingen over grensoverschrijdend gedrag beheersen het nieuws. De rapporten stapelen zich op en beschrijven vaak hetzelfde patroon: klachten worden niet serieus genomen, niemand grijpt in en dus gaat het ongewenste gedrag door, met alle gevolgen van dien. Fanny van de Reijt en Tamar Bot, makers van de prijswinnende podcast De mediameiden, maakten als talkshowredacteuren van dichtbij mee wat een verziekte werksfeer met mensen kan doen. Organisatiewetenschapper Kim Loyens (Universiteit Utrecht) onderzoekt hoe je grensoverschrijdend gedrag aanpakt. Samen gaan ze in gesprek over wat er moet gebeuren als de mediastorm is gaan liggen.
WIES maakt heerlijk rammelende nederpop met elektronisch tintje. Met catchy nummers als ‘Soms Is Het Te Laat’, ‘Radiostilte’ en ‘Voor De Gek’ scoort de band hit na hit. Naast invloeden van alternatieve rock en elektronica kenmerkt de muziek van WIES zich door een onmiskenbare Do It Yourself-mentaliteit. De liedjes zijn gedachtespinsels over zowel de grote vragen in het leven als de kleine dingen die een jongvolwassene bezighouden. Eerder op Pinkpop en Best Kept Secret, nu op Betweter!
Lisa Ostermann is de rising star van het Nederlands cabaret. Ze won in 2020 alle prijzen op het Leids Cabaret Festival, werd door de Volkskrant uitgeroepen tot hét comedytalent van 2021, en haar laatste voorstelling ‘Makkelijk in de omgang’ kreeg vijf ballen van de NRC. Ze combineert scherpe grappen, bitterzoete liedjes en onverwachte wendingen. Op het Betweter Festival levert ze het ultieme bewijs hoe makkelijk ze is in de omgang en breekt ze een lans voor aardig zijn. Want is dat niet gewoon sexy?
Maakt de voedingsindustrie ons ziek? In zijn meest recente boek ‘De mens is een plofkip’ gaat Teun van de Keuken (Keuringsdienst van waarde) de strijd aan met de voedingsindustrie. Echt voedsel met herkenbare ingrediënten heeft de afgelopen decennia grotendeels plaatsgemaakt voor zwaar bewerkt fabrieksvoer zonder enige voedingswaarde. En dat eten is zo aangenaam van structuur en smaak dat we er geen genoeg van krijgen. Via uitgekiende receptuur en slimme marketing mest de voedingsindustrie ons vet, concludeert Van der Keuken, met ziekte en hoge maatschappelijke kosten tot gevolg. Waar gaat het mis? In hoeverre is de voedingsindustrie verantwoordelijk? En hoe maken we een gezondere toekomst mogelijk? Op het Betweter Festival gaat hij in gesprek met epidemioloog Yvonne van der Schouw (UMC Utrecht), die onderzoek deed naar de gezondheidseffecten van ultrabewerkt voedsel.
Daniëlle Zawadi schrijft proza en treedt op met spoken word, waarbij ze haar ervaring als tweede generatie Congolese-Nederlander belicht. Haar werk gaat over vriendschap en de belevingswereld van GenZ. Ze wil als het ware een foto maken met haar teksten waarin je zomaar in getagd kunt zijn. Ze initieerde Het Zwarte Schaap (platform voor woordkunst) en won verschillende prijzen, waaronder de Black Indigenous People of Color Voice Award in 2020. Inmiddels heeft ze met twee voorstellingen door het land getourd en staat haar werk gepubliceerd in verschillende literaire bladen. Momenteel is ze coach bij Poetry Circle en programmamaker bij Poetry International en Crossing Border.
How algorithms change warfare Artificial intelligence is increasingly being used for warfare. Think of drones that autonomously search for targets, computer systems that process large amounts of data on and around the front lines, and guns that shoot almost automatically. The wars in Gaza and Ukraine, with tens of thousands of casualties, are also being driven by smart AI. Law professor Jessica Dorsey (Utrecht University) compares AI to doping: it helps you strike faster and on a larger scale. She is deeply concerned about the lack of transparency and control. How can we curb killer AI'?
Wat kan er beter in de jeugdzorg? De Nederlandse jeugdzorg staat onder grote druk. Te weinig personeel, te veel bureaucratie, en eindeloze wachtlijsten maken dat kinderen en jongeren in psychische nood of onveilige thuissituaties niet altijd de zorg krijgen die ze nodig hebben. Het ene na het andere rapport toont aan dat de kwaliteit achteruit holt. Ervaringsdeskundige Jason Bhugwandass onderzocht de ervaringen van jongeren in een afdeling van de gesloten jeugdzorg en stuitte op ernstige misstanden. Hij gaat in gesprek met jeugdpsychiater Manouche van Alst (UMC Utrecht) over hoe de jeugdzorg van de toekomst eruit moet zien. Hoe zorgen we dat de belangen van kinderen en jongeren op de eerste plaats komen te staan?
Films zijn zoveel meer dan een verhaal met beeld. Met camerastandpunten, close-ups en framing word je als kijker meegevoerd in het perspectief van de regisseur. Hoe sturen die keuzes onze blik? En welke wereldbeelden liggen eronder verscholen? Aan de hand van filmfragmenten laat mediawetenschapper en filmfanaat Dan Hassler-Forest (Universiteit Utrecht) zien wat Hollywood-blockbusters ons vertellen over gender, seksualiteit en ras. Spoiler: je zal nooit meer op dezelfde manier naar films kijken.
Hoe krijgen we de zingeving terug in de samenleving? Steeds meer mensen geven aan moeite te hebben met de stress en druk van het leven. Altijd maar aan moeten staan, altijd moeten presteren, jezelf ontwikkelen, 24/7 online beschikbaar zijn, de juiste keuzes maken. Het kost energie en slokt onze aandacht op. Volgens hoogleraar Psychiatrie Jim van Os (UMC Utrecht) en hoogleraar Geestelijke Verzorging Gaby Jacobs (Universiteit voor Humanistiek) wijst dit op een groter maatschappelijk probleem: de zingeving is uit onze samenleving verdwenen. In de ratrace van het leven is er geen tijd en ruimte voor de vragen die er echt toe doen: Hoe verhoud ik me tot de wereld? Wat geeft ten diepste zin aan mijn leven? En wat biedt troost in moeilijke tijden? Van Os en Jacobs gaan in gesprek over de oorzaken en gevolgen van deze zingevingscrisis. Hoe heeft het zover kunnen komen? En hoe krijgen we de spirituele dimensie terug in de samenleving?
Gaan hiphop en feminisme samen? Van burgerrechtactivisten tot bezorgde ouders en politici: op hiphop is in de geschiedenis vaak kritiek geweest. De vulgaire en vrouwonvriendelijke teksten zouden de jeugd verpesten. Toch woedt er in het genre een felle strijd voor gendergelijkheid en emancipatie. Je kunt geen playlist op Spotify openen zonder Megan Thee Stallion, Cardi B en Rhapsody. Waar komt hun populariteit en die van nummers als ‘WAP’ (Wet Ass Pussy) vandaan? Mediawetenschapper Kim Dankoor (Universiteit Utrecht) onderzoekt de impact van de teksten en beelden van deze artiesten. Hoe vertegenwoordigen zij een nieuw soort (Zwart) feminisme?
Maken microplastics ons ziek? Microplastics: je kunt er niet aan ontsnappen. Je vindt ze op de piek van de Mount Everest en op de diepste bodem van de oceaan. Die minuscuul kleine stukjes plastic zijn ook overal in onze leefomgeving. Ze komen ons lichaam binnen via eten, drinken, inademing en mogelijk via onze huid. Daarom zitten ze in onze longen, ons bloed en zelfs in de placenta van zwangere vrouwen. Het baart natuurlijk zorgen dat deze deeltjes zo alomtegenwoordig zijn. Immunoloog Nienke Vrisekoop (UMC Utrecht) neemt de schade op. Wat weten we over de risico’s van deze deeltjes voor onze gezondheid?
Hoe een nieuw financieel systeem de klimaatcrisis kan oplossen. Geld hoeft het probleem niet te zijn in de strijd tegen klimaatverandering, dat is de boodschap van econoom Rens van Tilburg (Universiteit Utrecht). Wind en zonne-energie zijn vaak goedkoper dan fossiel. En toch blijven de investeringen achter. Vooral opkomende economieën hebben hun handen vol aan de hoge energie- en voedselprijzen en het afbetalen van schulden. Rens van Tilburg laat zien waarom het aanpakken van het klimaatvraagstuk niet lukt zonder de financiële sector te veranderen. Hij neemt je in vogelvlucht mee door het wereldwijde financiële systeem en doet voorstellen voor kleine én grootschalige veranderingen voor een eerlijke groene transitie. Waar vinden we de biljoenen die nodig zijn om de klimaatcrisis te lijf te gaan?
Roufaida creëert een alternatief popuniversum met Noord-Afrikaans elementen, geïnspireerd door Arabische dichters, gnawa grooves en Nina Simone’s credo: ‘It’s an artist’s duty to reflect the times.’ Met invloed van Björk, Fairuz en Nilüfer Yanya produceert ze indiepop met gitaar, guembri en vintage Riffijnse cassette samples. In haar eentje klinkt ze als een hele band, intiem en betoverend.
Een betoverende stem, eigenzinnige composities, en onverwachte harmonieën. De Amsterdamse songwriter en zangeres Pitou oogst sinds haar eerste EP lovende kritieken in binnen- en buitenland. Op haar debuutalbum ‘Big Tear’ (2023) betoverde ze de luisteraar met subtiele folkpop, melancholisch zonder zwaar te worden. Zes jaar geleden stond ze al eens op het Betweter Festival. Nu is ze terug en neemt alle zeven zangeressen van Kobra Ensemble mee. Ze kennen elkaar goed, want Pitou maakte een jaar deel uit van de groep, en ze zongen ooit met elkaar in het Nationaal Kinderkoor. Een uniek concert dat je niet mag missen.
Kun jij gedachten lezen? Zelfs van mensen die je net hebt ontmoet? Speel dan het spannende kaartspel The Mind, waarin je samen met je team zonder te praten de kaarten in de juiste volgorde moet leggen. Met dit experiment probeert sociaal psycholoog Tom Frijns (Universiteit Utrecht) te begrijpen hoe mind-reading en intuïtie samenwerking beïnvloeden. Lukt het om je gedachten met die van je teamgenoten te verbinden.
Het is 2124. Vijfendertig Betweters stappen de rechtszaal binnen. De rechter legt uit waarom we hier zijn. De opwarming van de aarde is doorgezet, er zijn veel soorten uitgestorven en de planeet is in slechte staat. En dus spannen de slachtoffers van de toekomst een rechtszaak aan tegen de generaties uit het verleden. In dit unieke experiment van Studio Tegenwind, in samenwerking met bestuurskundigen Marij Swinkels en Lisanne de Blok (Universiteit Utrecht) speel jij de rol van aanklager uit de toekomst, aardbewoner van nu, of jurylid. Hoe beoordeel jij de feiten? Blijft de aanklacht overeind?
Unieke mix van wetenschap, kunst, muziek & film
Geweest
Terugblik
Het Betweter Festival is er weer! Je jaarlijkse dosis kunst en wetenschap. Een wervelende mix van talks, interviews, installaties, film, muziek en live wetenschappelijk onderzoek. We vertellen de verhalen achter de feiten, omarmen de twijfel en stellen de vragen die ertoe doen. Doe je mee?
Met o.a. filosoof en cabaretier Tim Fransen, De mediameiden, de Amsterdamse band WIES, cabaretier Lisa Ostermann, spoken word artist Daniëlle Zawadi, rechtswetenschapper Jessica Dorsey, filmwetenschapper Dan Hassler-Forest, hoogleraar psychiatrie Jim van Os, en songwriter Roufaida. Verder zijn er talloze wetenschappelijke experimenten en kunstinstallaties. Test of jij gedachten kan lezen, en speel mee in de rechtbank van de toekomst.
Blokkenschema
Bekijk hier het blokkenschema of zoek ‘Betweter Festival’ op in de TMSQR-app om het blokkenschema te bekijken. Hier vind je ook alles over het programma. Voor meer info kun je natuurlijk ook op de website van Betweter terecht.
Kijk op betweterfestival.nl voor meer informatie.